"Κινδυνεύουμε να απελπιστούμε κι όταν υπάρχει τόση απελπισία, η ακροδεξιά το εκμεταλλεύεται - πρέπει να πιστέψουμε ότι ένας διαφορετικός κόσμος είναι εφικτός κι απαραίτητος." - Κεν Λόουτς
Ο Ρίκι
και η Άμπι, τα κεντρικά πρόσωπα της ταινίας του Κεν Λόουτς, «Δυστυχώς
απουσιάζατε» είναι τριανταπεντάρηδες με δύο παιδιά, που έχουν πια γονατίσει από
τα πολλά χρέη και με τα χίλια ζόρια τα φέρνουν πια βόλτα στο Νιούκαστλ. Ο Ρίκι
πιστεύει ότι αν αγοράσει ένα φορτηγάκι και γίνει αυτοαπασχολούμενος μεταφορέας,
η ζωή της οικογένειας του θα επανέλθει στους φυσιολογικούς της ρυθμούς πριν την
κρίση, και η γυναίκα του, η οποία φροντίζει ηλικιωμένους προσπαθεί να στηρίξει
το εγχείρημα του συζύγου της. Όμως αυταπατώνται…
"Πολλές φορές βλέπω τον ίδιο εφιάλτη. Ότι βουλιάζω σε μια κινούμενη άμμο και
προσπαθείτε εσύ και τα παιδιά να με σώσετε αλλά δεν τα καταφέρνετε να με
βγάλετε από εκεί μέσα…" αναφέρει η Άμπι στον σύζυγό της, τις ελάχιστες ώρες που
συναντιούνται εξαιτίας του εξαντλητικού ωραρίου εργασίας τους. Τις ελάχιστες
εκείνες ώρες που τους δίνεται η δυνατότητα να συζητήσουν και να θυμηθούν ότι
είναι άνθρωποι. Είναι η κινούμενη άμμος, λοιπόν ο καπιταλισμός που όσο δεν
διαταράσσεται από εξωτερικούς παράγοντες παραμένει στερεή. Και φυσικά ξεγελά.
Και σου δίνει την ψευδαίσθηση ότι μπορείς να πατήσεις πάνω της και να
περπατήσεις. Και μάλιστα να επιλέξεις και τον τρόπο που θα βαδίσεις, που θα
κινηθείς. Η ψευδαίσθηση της επιλογής και στο τέλος το βούλιαγμα. Και όταν
διαπιστώσεις ότι τίποτα πλέον δε σε σώζει, ούτε ακόμα και οι ισχυροί
οικογενειακοί δεσμοί, όταν και το τελευταίο προπύργιό σου καταρρέει... τότε
απλά αφήνεσαι να βουλιάξεις.
Και σ’ αυτήν την ταινία ο Λοουτς δείχνει με τον δικό του σκληρό και ρεαλιστικό τρόπο πώς το σύστημα σε ξεγέλασε, σε απέκοψε από το κοινωνικοπολιτικό σου περιβάλλον σπάζοντας οποιεσδήποτε δυνάμεις συνοχής με αυτό. Πουθενά στην ταινία δεν υπάρχουν εργατικά συνδικάτα να προασπίσουν τα δικαιώματα των εργαζόμενων που έχουν κυριολεκτικά επιστρέψει σε εργασιακό μεσαίωνα. Σε καθεστώτα εργασιακής εφεδρείας σε συμβάσεις μηδενικού ωραρίου, όπου ο εργαζόμενος πρέπει να είναι διαθέσιμος να εργαστεί ανά πάσα στιγμή τον χρειαστεί ο εργοδότης με μισθούς πείνας, σε μέγιστο αριθμό ωρών εργασίας (το οκτάωρο, ούτε για αστείο δεν τολμάς να το αναφέρεις) με το ελάχιστο κέρδος. Πουθενά στην ταινία δεν υπάρχει κρατική παρέμβαση να προστατέψει τον εργαζόμενο στις συναλλαγές του με το ιδιωτικό κεφάλαιο. Πουθενά στην ταινία δεν υπάρχουν συλλογικοί αγώνες. Και δεν υπάρχουν γιατί το σύστημα έχει φροντίσει να τους διαλύσει.
Έτσι δεν δημιουργείται και η κινούμενη άμμος; Από τις υπόγειες πηγές του νερού
με αποτέλεσμα η άμμος να χάνει τη συνοχή της και να συμπεριφέρεται η ίδια σαν
νερό.
Έτσι δεν λειτουργεί και ο καπιταλισμός; Δρα υπογείως. Σε διαλύει σιγά σιγά,
δίνοντας σου την ψευδαίσθηση ότι μπορείς να σωθείς γιατί όλα εξαρτώνται από
εσένα. Και εσύ τον πιστεύεις. Γιατί όταν το σύστημα τη δημιουργούσε εσύ
έλειπες. Δυστυχώς απουσίαζες. Ήσουν αλλού… Και έτσι ξεγελιέσαι βαδίζεις πάνω
της και πλέον τίποτα δε σε σώζει. Ούτε οι ατομικές σου αξίες που με τόσο κόπο
κατάφερες να καλλιεργήσεις και να μεταδόσεις στην οικογένειά σου. Ούτε αυτές …
Μια πολύ σκληρή ταινία που σκοπό έχει, όπως και ο ίδιος ο Λόουτς αναφέρει, όχι
να σε βυθίσει στην απελπισία αλλά να πιστέψεις ότι ένας διαφορετικός κόσμος
είναι εφικτός κι απαραίτητος. "Χρειαζόμαστε μια σοβαρή αριστερά, η οποία θα
μιλήσει πειστικά πάνω στο πώς τα προβλήματα προέρχονται από τις ταξικές
ανισότητες και τα κέρδη των πολυεθνικών, πού οφείλεται η υψηλή ανεργία, ποιον
ωφελεί και γιατί" δηλώνει μεταξύ άλλων ο σκηνοθέτης και δεν έχει φυσικά άδικο.
Δείτε την ταινία… Φροντίστε να μην απουσιάσετε… Αξίζει, πραγματικά τον κόπο!
---------------------------------
Καλλίτσα Βλάχου
Μέλος της Κινηματογραφικής Λέσχης Πετρούπολης. Είναι εκπαιδευτικός. Τον ελεύθερο χρόνο της, διαβάζει, βλέπει ταινίες, και παρακολουθεί τα τεκταινόμενα που λαμβάνουν χώρα στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Τον υπόλοιπο ελάχιστο ελεύθερο χρόνο της, απλά προσπαθεί να διατηρεί την ψυχραιμία της…
