Επιστρέφοντας από τη φυλακή όπου έχει εκτίσει την ποινή που του έχει επιβληθεί για εμπρησμό, ο Αμαδόρ έρχεται αντιμέτωπος με μια πιο σκληρή φυλακή αυτή των ανθρώπων που έχουν εγκλωβίσει τους εαυτούς τους και τους έχουν κρατήσει μακριά από τη φύση αντιμετωπίζοντας αυτήν ως εχθρό και καταστρέφοντας την. 

Στο εντυπωσιακό πρώτο πλάνο της ταινίας οι πανύψηλοι και αγέρωχοι ευκάλυπτοι γκρεμίζονται από ένα τεράστιο μηχάνημα που καθοδηγείται από την ανθρώπινη απληστία και το καταστροφικό μένος που ενυπάρχει στην ανθρώπινη φύση. Άρρηκτα δεμένος με την παράδοση και τις αρχέγονες μεθόδους της ανθρώπινης επιβίωσης ο Αμαδόρ προσπαθεί να ξαναφτιάξει τη ζωή του με τον τρόπο που πάντα ήξερε, φροντίζοντας τα ζώα της 84χρονης μητέρας του και κάνοντας  αγροτικές δουλειές. Στιγματισμένος λόγω του εγκλεισμού του στη φυλακή και αποκομμένος από το ανθρωπογενές περιβάλλον του χωριού του, ο Αμαδόρ βιώνει έντονα την μοναξιά του καταβάλλοντας μάταιες προσπάθειες να αποδράσει από αυτήν. Δεν μπορεί όμως  γιατί ο τρόπος ζωής του είναι άμεσα εξαρτημένος από τη φύση. Λειτουργεί φυσικά, σκέφτεται φυσικά …Και αυτό του δημιουργεί έντονα προβλήματα επικοινωνίας με τους άλλους που τον αντιμετωπίζουν ως «παράξενο». Μόνο με τη μητέρα του μπορεί και επικοινωνεί και μέσα από τη δίοδο επικοινωνίας που αναπτύσσεται ανάμεσά τους αφήνει να ελευθερωθούν τα πλούσια συναισθήματα που τρέφει προς αυτήν. Σε έναν από τους λιγοστούς διαλόγους ανάμεσά τους ο Αμαδόρ της περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται τα δέντρα , οι ευκάλυπτοι που στην πρώτη σκηνή έχουμε δει να κατακρημνίζονται, λέγοντάς της ότι οι ρίζες τους απλώνονται πολύ βαθιά στο έδαφος στραγγαλίζοντας οποιοδήποτε άλλο δέντρο ή φυτό που θα προσπαθήσει να μεγαλώσει κοντά τους. Και η σοφή μητέρα του, που η σοφία της έχει έρθει από την 84χρονη επαφή της με τη φύση και τον καθημερινό της αγώνα να επιβιώσει μέσα στις δύσκολες συνθήκες του απομονωμένου ορεινού της χωριού, του απαντά ότι οι περήφανοι ευκάλυπτοι βλάπτουν τα άλλα φυτά γιατί πονάνε και αυτοί. Δίνοντας με τον τρόπο αυτό τη δική της ερμηνεία, ίσως και την πιο σωστή,  στο ερώτημα γιατί η φύση μας εκδικείται. Δίνοντας ταυτόχρονα και την δική της ερμηνεία στο πώς ο πόνος που προέρχεται από την αποκοπή από το περιβάλλον σου από την αποξένωσή σου από αυτό, και το ανθρώπινο και το φυσικό, μπορεί να σε κάνει να προκαλέσεις και εσύ πόνο απομακρύνοντας τους άλλους από δίπλα σου εμποδίζοντας και στραγγαλίζοντας την όποια προσπάθεια πλησιάσματός σου. 

Με δύο εξαιρετικούς ηθοποιούς που δεν έχουν παίξει ξανά στον κινηματογράφο με έντονα τα στοιχεία του ντοκιμαντέρ, σε αργούς αφηγηματικούς ρυθμούς πλαισιωμένους από έξοχη φωτογραφία, η ταινία καθηλώνει τον θεατή φέρνοντάς τον αντιμέτωπο με την απόλυτη μοναξιά του ήρωα αλλά και την δική του που την αντικρίζει μαζί με την φωτιά που έρχεται...

Γυρισμένη στη Γαλικία, επαρχία της βορειοδυτικής Ισπανίας  με το άγριο αλλά και πανέμορφο τοπίο της, η ταινία απέσπασε το Βραβείο Επιτροπής στις Κάννες, στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα 2019, καθώς και τον Χρυσό Αλέξανδρο στη Θεσσαλονίκη.

Το Florida project ήταν ένα μεγαλεπήβολο project που περιελάμβανε τη δημιουργία τεράστιων υπερπολυτελέστατων θεματικών πάρκων γύρω από το μαγικό Βασίλειο της Ντίσνεϋλαντ, λίγο έξω από το Ορλάντο και με σκοπό την εισροή τουριστών από όλα τα μέρη του κόσμου και φυσικά την εισροή τεράστιων χρηματικών ποσών που συνοδεύουν την άφιξη αυτών των τουριστών. Το project βέβαια, δεν περιελάμβανε τη μοιρασιά των κερδών και στους αόρατους ανθρώπους , τους κρυφούς άστεγους που ζουν στα περίχωρα των  θεματικών πάρκων στα φτηνά μοτέλ που συναντάς μέχρι να φτάσεις ως εκεί και που κάποτε αποτελούσαν καταλύματα των τουριστών . Τώρα δεν χρησιμεύουν ως τέτοια. Περιστασιακά αποτελούν στάση των ευυπόληπτων πολιτών που κρυφά και ενοχικά σταματούν για λίγο αγοραίο έρωτα, αφού πρώτα έχουν αγοράσει τα πανάκριβα βραχιολάκια που θα  εξασφαλίσουν στους ίδιους και στα μέλη της οικογένειάς τους την είσοδο τους στη Ντίσνεϋλαντ στη χώρα της Multi διασκέδασης της γρήγορης και περιεκτικής «ευτυχίας».

Αυτά λοιπόν τα μοτέλ διατίθενται στους περιθωριακούς της κοινωνίας σε αυτούς που δεν έχουν τη δυνατότητα μόνιμης κατοικίας και που αγωνίζονται καθημερινά για να εξοικονομήσουν το νοίκι που θα τους εξασφαλίσει τη διαμονή της εβδομάδας με την ελπίδα ότι θα υπάρχει κάποια δουλειά και την επόμενη και τη μεθεπόμενη εβδομάδα για να μην βρεθούν στο σημείο να κουβαλούν το σπίτι τους στο αυτοκίνητό τους, οδηγώντας προς άγνωστο προορισμό ή το χειρότερο για να μην βρεθούν εντελώς στο δρόμο… 

Μονογονεϊκές οικογένειες, μητέρες με τα παιδιά τους ή και τα εγγόνια τους , είναι κυρίως οι άνθρωποι που θα συναντήσουμε σε αυτά τα μοτέλ. Και ανάμεσά τους δύο κορίτσια . Ένα μικρό, η   Μούνεϊ και ένα πιο μεγάλο, η 22χρονη μητέρα της, η Χέιλι. Ελάχιστα χιλιόμετρα, μακριά από την μη προσβάσιμη σε αυτές Ντίσνεϋλαντ, ζουν το δικό τους παραμύθι σε ένα δυστοπικό  κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον . Σε ένα περιβάλλον που τις θέλει στο περιθώριο που καμιά ευκαιρία δεν τους δίνει που δεν ασχολείται διόλου με αυτές. Η ανυπαρξία του κράτους πρόνοιας , εμφανέστατη. Λάμπει δια της απουσίας του  και εμφανίζεται μόνο όταν πρέπει να τακτοποιήσει κάποια "ψιλοζητηματάκια" που προκύπτουν από την παντελή απουσία του και πλήρη αδιαφορία του. Όπως για παράδειγμα επεμβαίνει όταν κρίνει την ακαταλληλότητα της Χέιλι ως  μητέρας. Είναι ανύπαρκτο όμως όταν η Χέιλι  πριν φτάσει στο σημείο να κριθεί ως τέτοια, έχει εξαντλήσει όλες της τις δυνάμεις εκλιπαρώντας για βοήθεια, απ’ όπου και αν αυτή προέρχεται αφού πλέον δεν έχει καμία δυνατότητα επιλογής. 

Μια πολύ στενόχωρη ταινία γιατί απλά εκφράζει με απόλυτο ρεαλισμό τη σύγχρονη καπιταλιστική πραγματικότητα. Τις τεράστιες ανισότητες, τις τεράστιες αδικίες. Όμως η αφήγηση του Σον Μπέικερ, μέσα από τα μάτια του μικρού κοριτσιού που αντιστέκεται στον κόσμο των μεγάλων, όπως και κάθε παιδί άλλωστε, και ζει το δικό της όνειρο μέσα από τα παιχνίδια της, τους φίλους της, τις σκανδαλιές τους ,ανοίγει μες στο σκοτάδι πολλές χαραμάδες που φωτίζουν και διατηρούν ζωντανή την ελπίδα …που υπάρχει όσο υπάρχουν οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι που αγαπούν , που αντιδρούν , που μοιράζονται τα λιγοστά τους υπάρχοντα, που θυμώνουν που εξοργίζονται, που βγαίνουν εκτός ορίων που παρεκτρέπονται και που προσπαθούν στις όποιες στερητικές συνθήκες να ονειρεύονται.

Είναι αυτό που λέει η μικρή Μούνεϊ σε κάποια σκηνή της ταινίας, καθισμένη δίπλα σε ένα δέντρο: "Είναι το αγαπημένο μου δέντρο, γιατί έγειρε στο πλάι και ωστόσο συνεχίζει να μεγαλώνει…" Παρόλο που οι συνθήκες τη λυγίζουν παρόλο που η μετάβασή της από την παιδική προς την ενήλικη ζωή γίνεται απότομα και με πολύ σκληρό τρόπο, παρόλα αυτά εκείνη αντιστέκεται, και συνεχίζει να ονειρεύεται, να μεγαλώνει και να ελπίζει…

Και μαζί της και εμείς… Μια εξαιρετική κατά τη γνώμη μου ταινία.

Αν για την K.Γώγου το "Πάνω κάτω Πατησιών" ήταν μονόδρομος, ο μονόδρομος της μοναξιάς,  της απελπισίας αλλά και του οράματος της πως θα αλλάξουν κάπως τα πράγματα, κάπως έτσι είναι και η Πατησίων για την πρωταγωνίστρια της πολυβραβευμένης μικρού μήκους ταινίας του Θανάση Νεοφώτιστου "Λεωφόρος Πατησίων". Ένας μονόδρομος μιας σύγχρονης γυναίκας που μεγαλώνει μόνη της το παιδί της σε μια ασυμβίβαστη Αθήνα. Μια  Αθήνα που τα συγκεντρώνει όλα. Την ενέργεια, τη μαχητικότητα, την αντίδραση, τα όνειρα που ψάχνουν τρόπους να εκδηλωθούν, την ελπίδα για την πραγματοποίησή τους, την οργή για το ανικα νοποίητό τους, τη σύγχυση, το μπέρδεμα μα και τις κρυμμένες χαρές, τις κρυφές ελπίδες. 

Σε ένα εξαιρετικά καλογυρισμένο δωδεκάλεπτο μονοπλάνο που μου θύμισε πολύ τα πλάνα των αγαπημένων μου Νταρντέν παρακολουθούμε την κλιμακούμενη εσωτερική ένταση της νεαρής μητέρας που βρίσκεται στην οδό Πατησίων πηγαίνοντας σε οντισιόν προκειμένου να διεκδικήσει το ρόλο της σαιξπηρικής Βιόλας (δεν είναι τυχαία η επιλογή αυτού του ρόλου από τον σκηνοθέτη αφού  και στο έργο του Σαίξπηρ οι ρόλοι , οι ταυτότητες των ηρώων συγκρούονται καθώς η Βιόλα είναι η γυναίκα που μεταμορφώνεται σε άντρα με αποτέλεσμα μέσα από τον διττό της ρόλο να έρχεται σε σύγκρουση και με τον εαυτό της αλλά και να προκαλεί ανισορροπίες και στο περιβάλλον της). Πηγαίνοντας λοιπόν στην οντισιόν, η νεαρή μητέρα, ανακαλύπτει ότι μικρός της γιος έχει μείνει μόνος του στο σπίτι.

Η ένταση κλιμακώνεται διαρκώς καθώς οι ρόλοι και τα συναισθήματα συγκρούονται. Και το background αυτής της πορείας το κοινωνικό τοπίο των συγκρούσεων μιας Αθήνας, όπου τα παιδιά με τις κουκούλες προσπαθούν και αυτά να δώσουν το στίγμα τους να δηλώσουν  τα αδιέξοδά τους με έναν ανορθόδοξο τρόπο αυτόν της βίας , οδηγούμενοι έτσι και αυτοί σε έναν  μονόδρομο που καταλήγει σε αδιέξοδο.

Και αν καθόλη τη διάρκεια της δωδεκάλεπτης αυτής πορείας ο σκηνοθέτης καταφέρνει με απόλυτη δεξιοτεχνία να μας κάνει να μπούμε στον ψυχισμό της νεαρής μητέρας και να αγνοήσουμε όπως και εκείνη τον εξωτερικό μας φόβο που προέρχεται από τα επεισόδια αφού η εσωτερική αγωνία και ο εσωτερικός φόβος υπερτερούν του εξωτερικού , ωστόσο στην κορύφωση του δράματος, η κρότου λάμψης μας φωτίζει την άρρηκτη σχέση του «μέσα» με το  «έξω» και ταυτόχρονα μας επιτρέπει να βιώσουμε την αποκλιμάκωση των συναισθημάτων μας που τόσο την έχουμε ανάγκη και στη δική μας ζωή.

Σε μια ζωή που όπως λέει και η Γώγου στην ποιητική της ανθολογία «Πάνω κάτω Πατησίων» (με μία δική μου μικρή παραλλαγή ) μπερδευόμαστε πολλές φορές,  πού σταματάει το όνειρο και πού αρχίζει η αλήθεια.

Μπορείτε να δείτε δωρεάν τη μικρού μήκους ταινία εδώ.

Αξίζει πραγματικά!

Σκηνοθεσία: Θανάσης Νεοφώτιστος | Σενάριο: Γιώργος Αγγελόπουλος, Θανάσης Νεοφώτιστος

Όταν πριν λίγα χρόνια είδα το Hereditary («Η Διαδοχή») του Άρι Άστερ δεν μπορούσα να καταλάβω αν το συγκεκριμένο είδος «τρόμου» (θεωρώ ότι εν τέλη ο όρος είναι τόσο αδόκιμος και αυθαίρετος) που εισάγει στο πανί  το οποίο και αναμιγνύει με πολλά, διαφορετικά και ξένα μεταξύ τους στοιχεία (και κυρίως στο Αμερικανικό σινεμά τα τελευταία χρόνια) έχει εμφανιστεί ποτέ σε φιλμογραφικό ντεμπούτο. Την απάντηση μέχρι να βγεί στις αίθουσες το «Μεσοκαλόκαιρο» δεν την είχα πάρει. 

Ο Άρι Άστερ μου δίνει την απάντηση ότι ο «τρόμος», έτσι όπως τον έχουμε συνηθίσει στο σινεμά, δεν τον ακουμπά και δεν τον ενδιαφέρει να αποδοθεί όπως κάποιος ίσως να περιμένει. Αρχικά το contrast των χρωμάτων είναι στο τέρμα όπως και το γεγονός ότι όλη η ταινία εκπέμπει φως και όχι σκοτάδι (σήμα κατατεθέν των horror ταινιών) με τα εύσημα εδώ να ανήκουν στον φωτογράφο Πάβελ Γκοβορζόλσκι. 

Η ταινία ξεκινάει με ένα λαμπερό φόντο απέραντης γαλήνης και φυσικής ομορφιάς και στιγμιαία δίνει τη θέση σε ένα φασαριόζικο στιγμιότυπο στο σπίτι της Ντάνι που απαντά σε μια απρόσμενη τηλεφωνική κλήση. Η Ντάνι θα μάθει για την αδερφή της με την οποία έχει να επικοινωνήσει αρκετές ώρες και θα ακολουθήσει μια απροσδόκητη εξέλιξη που θα κάνει τον θεατή να «τρομάξει» και θα είναι η μια και μοναδική φορά που το θέαμα θα θυμίσει κάτι από ταινίες τρόμου και ενδεχομένως να σοκάρει κάποιους. Ο Κρίστιαν, το αίσθημα της Ντάνι αφού ενοχληθεί από τις συνεχείς κλήσεις της το βράδι που διασκέδαζε με τους κολλητούς του σε ένα bar, θα της συμπαρασταθεί και θα της προτείνει να ακολουθήσει εκείνον και τους φίλους του στη Σουηδία. Το ταξίδι έχει ως σκοπό την επίσκεψη και μελέτη μιας «παγανιστικής» γιορτής και τελετής για την ανάγκη πτυχιακής έρευνας. Ο Τζος, ένας από τους κολλητούς του Κρίστιαν, δεν θα δει με καλό μάτι τον ερχομό της Ντάνι στη σκανδιναβική χώρα.

Ο Ηλίας Φραγκούλης στην κριτική του γράφει: "Όπως ένας τουρίστας θαυμάζει το καινούργιο που ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια του σε ένα παρθενικό του ταξίδι. Σε ένα μέρος στο οποίο μπορεί και να μην επιστρέψει ποτέ. Γι’ αυτό και πρέπει να εντυπώσει τα πάντα καλά στη μνήμη του." Αισθάνθηκα αυτό ακριβώς, ένας εξερευνητής που του ανοίγεται ένας χάρτης και πρέπει να τον ανακαλύψει. Ένας θεατής σε μια γκαλερί ζωγραφικής που παρατηρεί και θαυμάζει έναν πίνακα. Και κάθε φορά ανακαλύπτεις κάτι διαφορετικό, κάτι νέο και έπειτα παρατηρείς πάλι μπας και βρεις μια νέα ανακάλυψη. Ο Άστερ μας εγκαινιάζει ένα πρωτοποριακό σινεμά που για να το καταλάβεις στην ολότητά του θα πρέπει να το επισκεφτείς πολλές φορές. Σε αντίθεση με την Ντάνι, εσύ σαν θεατής έχεις αυτή την ευκαιρία να επιστρέψεις και να αποκομίσεις μια καινούργια εμπειρία. Εγώ το έκανα πέντε φορές πάντως…

Από την αρχή η ταινία σε προϊδεάζει γι αυτό που πρόκειται να συμβεί. Μια διαδρομή μέσα στο πυκνό δάσος με την Ευρυδίκη να χάνεται για λίγο ανάμεσα στα δαιδαλώδη μονοπάτια και τις συστάδες των δέντρων- εμποδίων να υψώνονται αγέρωχα, αδιαφορώντας για τη νεαρή Ευρυδίκη καλύπτοντας με το ύψος τους το φως του ήλιου αφήνοντας χαραμάδες μόνο φωτός. Μέσα σε λίγες μόνο στιγμές, σε μικρογραφία ξεδιπλώνονται τα έντονα συναισθήματα της κοπέλας, ο φόβος για το άγνωστο, η μοναξιά, η ανασφάλεια και η μικρή ελπίδα που δημιουργείται από τη φωνή της αδελφής της που ακούγεται από μακριά και από το λιγοστό φως που υπάρχει γύρω της. 

Συναισθήματα που θα τα βιώσουν έντονα και οι δύο αδελφές κατά τη διάρκεια της ζωής τους , που όμως θα τα διαχειριστούν διαφορετικά. Γιατί απλά δεν είναι ίδιες , είναι διαφορετικές. Για την ακρίβεια η μία αποτελεί συμπλήρωμα της άλλης. Η Γκίντα, τολμηρή, ατίθαση, αυθόρμητη, ασυμβίβαστη. Η Ευρυδίκη, ευαίσθητη με έντονο πάθος για τη μουσική ,ντροπαλή, εσωστρεφής, πάντα έτοιμη να μην δυσαρεστήσει κανέναν, καταπνίγοντας τις ορμές της.