-Ποια είσαι εσύ; 

-Ποιος είναι αυτός;

-Ποιος είμαι εγώ;

Όταν πλέον οι αλλοιώσεις του εγκεφάλου του που έχει  προσβληθεί από τη  νόσο  Αλτσχάιμερ, έχουν καταλάβει ένα πολύ μεγάλο μέρος αυτού, ο  83χρονος Άντονι που τον υποδύεται ο επίσης 83χρονος Άντονι Χόπκινς, έχει απολέσει πλέον όλη του τη «νοητική αυτοβιογραφία». Δεν θυμάται ούτε το όνομά του… Δέντρο χωρίς φύλλα που το δέρνουν οι άνεμοι, οι βροχές τα χιόνια… Αντιμέτωπος με την απόλυτη μοναξιά στο πουθενά… Και παραδίδεται πλέον ηττημένος από τη νόσο στη στοργική αγκαλιά της γυναίκας που τον φροντίζει, επιστρέφοντας στην αρχέγονη μήτρα, να βυθίσει την "εμβρυακή" του ύπαρξη εκεί και να γαληνεύσει. Αφήνεται στη φροντίδα της γυναίκας-φροντιστή που στο πρόσωπό της συναντά τη μαμά του. Και εκείνη κατανοώντας τον, εκπληρώνει τον ρόλο αυτό επάξια, προστατεύοντάς τον από την παγωνιά της απώλειας, από το ψύχος του θανάτου. 

Το εναρκτήριο τραγούδι στην πρώτη σκηνή της ταινίας, μας προοικονομεί την ύπαρξη αυτής της απώλειας που ισοδυναμεί με τον ψυχικό θάνατο. 

"Ποιὰ δύναμη εἶσαι ἐσὺ ἀπὸ τὰ βάθη

ποὺ μ᾽ ἔκανες νὰ σηκωθῶ ἀργὰ

καὶ παρὰ τὴ θέλησή μου

ἀπὸ τὶς κλίνες τοῦ παντοτινοῦ χειμώνα;

Δὲν τηρᾶς πόσο ἄκαμπτος, πόσο ἄκαμπτος

καὶ φορτωμένος χρόνους εἶμαι,

μακριὰ ἀπ᾽ τὸ ν᾽ ἀντέξω τὴν ἄγρια παγωνιά;

Μόλις καὶ μετὰ βίας μπορῶ νὰ κινηθῶ καὶ ν᾽ ἀναπνεύσω,

ἄσε με, ἄσε με ξανὰ στὸ ψύχος τοῦ θανάτου" (μτφ. Μένιος Κουμανταρέας)

Είναι τα λόγια του τραγουδιού  "What Power art thou?" ή αλλιώς "Το τραγούδι της παγωνιάς" (από την όπερα King Arthur,του Henry Purcell) που ακούγονται και αποδίδουν ίσως με τον καλύτερο τρόπο την πορεία του Άντονι στην προσπάθεια του τη δική του και των φροντιστών του να επιβραδύνει όσο το δυνατό την εξέλιξη της νόσου…Είναι εκείνη η εσωτερική δύναμη που κάνει τον Άντονι να μην αποδέχεται αρχικά την πάθησή του να αντιστέκεται και να προσπαθεί με νύχια και με δόντια να κρατηθεί στην πραγματικότητα που διαρκώς όμως μέσα στο μυαλό του αλλάζει. Γίνεται δύσθυμος, αντικοινωνικός, σκληρός εκφράζοντας μέσω αυτών των συναισθημάτων του την απέλπιδη προσπάθεια του να κρατηθεί στην πραγματικότητα και να μην χάσει τα πάντα από αυτήν. Όμως ταυτόχρονα γίνεται και πολύ ευαίσθητος και πολύ  τρυφερός νιώθοντας ότι πλέον μόνο με τη βοήθεια των άλλων θα μπορέσει να συνεχίσει τη ζωή του. Νιώθοντας την πλήρη αδυναμία του που έχει επέλθει σταδιακά, τον φόβο και την ανασφάλεια που συνοδεύουν αυτή την αδυναμία...

Διεισδύουμε στον κόσμο του Άντονι. Διεισδύουμε στον κόσμο του Αλτσχάιμερ. Μπερδευόμαστε και εμείς μαζί του. Προσπαθούμε να καταλάβουμε, προσπαθούμε να τοποθετηθούμε χωροχρονικά στον κόσμο του, και δεν τα καταφέρνουμε. Χανόμαστε μαζί του… Καινούρια σπίτια, καινούρια αντικείμενα, καινούρια πρόσωπα προβάλλουν εμπρός μας και μας δημιουργούν μεγάλη σύγχυση. Ζούμε μέσα στον κόσμο του Άντονι. 

Είναι αριστουργηματικός ο τρόπος που ο σκηνοθέτης Φλόριαν Ζέλερ καταφέρνει να μας βάλει σε αυτόν τον κόσμο.  Στον κόσμο της άνοιας. Σκοτεινά δωμάτια, κλειστές πόρτες που όταν ανοίγουν ένας άλλος κόσμος ξεπροβάλει κάθε φορά...Ο κόσμος των σκόρπιων αναμνήσεων που έτσι σκόρπιες, ασύνδετες και απροστάτευτες παύουν πλέον να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Ο ίδιος τους αποδίδει και ένα διαφορετικό περιεχόμενο. Αυτό που τον βολεύει κάθε φορά. Αυτό που βολεύει για να συναρμολογήσει τα σπασμένα πλέον κομμάτια τη διαλυμένης του ζωής...Μάταια όμως… 

Το "τραγούδι της παγωνιάς" διαδέχεται η Norma-Casta Diva ερμηνευμένη από την αξεπέραστη Μαρία Κάλλας όπου οι διαρκείς ανατροπές και οι εναλλαγές των συναισθημάτων, το έντονο και το ακραίο αυτών που χαρακτηρίζουν την αγνή ιέρεια, τη Νόρμα και που αποδίδονται άριστα από την άλλη ιέρεια της όπερας, εναρμονίζονται πλήρως με την ψυχική διαταραχή του Άντονι. Για να πάρει τελικά τη θέση όλων αυτών η σύνθεση του Μπιζέ (Les pêcheurs de perles "Οι αλιείς μαργαριταριών") όπου όλοι μαζί , ο Άντονι, η κόρη του και εμείς κλείνουμε τους κύκλους μας επιστρέφοντας στις γλυκές μας αναμνήσεις... Στη μητέρα του  ο Άντονι, στον μικρό της  μπαμπά η κόρη του, και εμείς ακούγοντας το υπέροχο αυτό κομμάτι, επιστρέφουμε σε ό,τι έχει σημαδέψει τη ζωή μας σε ό,τι έχουμε χάσει αλλά και  ό,τι κρατάμε βαθιά μέσα μας ζωντανεύοντας το μέσω της ανάμνησής του κι ας ξέρουμε ότι ποτέ πια δεν θα το ξαναζήσουμε. 

Ο Φλοριάν Ζελέρ πετυχαίνει να κάνει μια αριστουργηματική ταινία. Πολλοί οι λόγοι που οδηγούν σε αυτό. Το σενάριο της ταινίας του βραβευμένου με Όσκαρ Κρίστοφερ Χάμπτον («Επικίνδυνες σχέσεις») είναι βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο του ίδιου σκηνοθέτη. Το μοντάζ που φέρει ιδιαίτερη και ξεχωριστή βαρύτητα στη συγκεκριμένη ταινία επιτυγχάνεται κατά τον καλύτερο τρόπο από τον Γιώργο Λαμπρινό. Η μουσική επένδυση δεν θα μπορούσε να είναι πιο ταιριαστή. Μερικές φορές έχεις την αίσθηση ότι τα κομμάτια γράφτηκαν για την ταινία. Γράφτηκαν για τους ήρωες της ταινίας. Η Ολίβια Κόλμαν υποδύεται άριστα τον ρόλο της κόρης. Της κόρης που φροντίζει, της κόρης που αρνείται να αποδεχτεί ότι χάνει τον πατέρα της, της κόρης που τελικά συνειδητοποιεί, με όλο το βάρος που φέρει αυτή η συνειδητοποίηση, ότι αυτός ο κύκλος της ζωής της έκλεισε οριστικά.

Και βέβαια τη μεγαλύτερη ευθύνη για το άρτιο αποτέλεσμα, φέρει ο πρωταγωνιστής. Υποκλινόμαστε στο μεγαλείο του εξαιρετικού 83χρονου πλέον ηθοποιού Άντονι Χόπκινς. Του πατέρα που μεταμορφώνεται σε μικρό μπαμπά και γίνεται ο μικρός μπαμπάς όλων μας. Που θέλουμε να τον κρατήσουμε στην αγκαλιά μας, που νιώθουμε την ανάγκη να τον γαληνεύσουμε, να τον ζεστάνουμε,  να θυμηθούμε μαζί του τους δικούς μας μικρούς μας μπαμπάδες που όταν ήμασταν μικροί, η αγκαλιά τους ήταν τόσο μεγάλη για εμάς και όταν εκείνοι μίκρυναν χώρεσαν στη δική μας και να θυμηθούμε ότι εκείνες οι στιγμές της αντιστροφής των ρόλων μας ήταν ίσως οι στιγμές που μας έκαναν να νιώσουμε το μεγαλείο της αγάπης. Γιατί η αγάπη αυτό είναι. Καταργεί ρόλους, καταργεί στερεότυπα και είναι εκεί να προσφέρει και να προσφερθεί να ζεστάνει, να γλυκάνει, να λυτρώσει. 

Στην 93η απονομή των βραβείων Όσκαρ, η ταινία απέσπασε το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου και ο Άντονι Χόπκινς κέρδισε επάξια, το βραβείο Α’ Ανδρικού ρόλου για τον ρόλο του σε αυτή την ταινία.

Η "πολλά υποσχόμενη νεαρή γυναίκα", ξεσκεπάζει την παθογένεια και την υποκρισία μιας βαθιά άρρωστης κοινωνίας, επιχειρεί και τα καταφέρνει να αναλύσει το ψυχογράφημα των βιαστών και των εν δυνάμει βιαστών καθώς και τη συγκάλυψη αυτών. Η ηρωίδα μας, η  Κάσι (πολύ καλή η ερμηνεία της Κάρεϊ Μάλιγκαν) δεν είναι η ίδια θύμα βιασμού. Ωστόσο μιλά από την πρώτη στιγμή για αυτό που έχει συμβεί στην επιστήθια φίλη της. Μιλά με διάφορους τρόπους γιατί νιώθει ότι και η ίδια βιάζεται από μια κοινωνία που αδιαφορεί, που μοναδικό της μέλημα είναι η συγκάλυψη. Και μιλώντας ανακαλύπτει και τους τρόπους της σωστής απεύθυνσης. Γιατί δεν αρκεί απλά να μιλήσεις. Οφείλεις να αντιληφθείς και το κοινωνικοπολιτικό  περιβάλλον μέσα στο οποίο απευθύνεσαι και από εκεί να αντλήσεις τα "εργαλεία" που θα τα στρέψεις εναντίον του. Για να μην πέσεις στην παγίδα να υποκύψεις σε αυτό. Για να μην πέσεις στην παγίδα να εργαλειοποιηθείς από αυτό. Για να μην πέσεις στην παγίδα να αποτελέσεις και εσύ μέρος ενός συστήματος που θα σε μετατρέψει και εσένα, με την ανοχή σου, σε παθητικό δέκτη των όσων συμβαίνουν.

Δεν είναι εύκολο να κατανοήσεις ότι για να ακουστεί η φωνή σου και να είναι αποτελεσματική προκειμένου να δοθεί ένα τέλος στην άσκηση εξουσίας και στην χρησιμοποίηση της γυναίκας ως αντικείμενο, θα πρέπει να τα βάλεις με πολλούς και πολλά. Δεν είναι καθόλου εύκολο να κατανοήσεις την συμπεριφορά των θυτών που μπορεί να είναι απόρροια του φόβου τους, των απωθημένων και συμπλεγμάτων που τους έχουν κατασταλεί από την ίδια τη δομή της κοινωνίας όπου τα στερεότυπα, οι προκαταλήψεις και ό,τι βολεύει την ενδυνάμωση των εξουσιαστικών σχέσεων σε όλα τα επίπεδα, καλά κρατεί, καλά αναπαράγεται. Δεν είναι εύκολο να καταλάβεις ότι αν ο εφιάλτης των ανδρών που έχουν παρενοχλήσει σεξουαλικά γυναίκες είναι να μην αποκαλυφθεί ποτέ η αλήθεια, ο εφιάλτης των  θυμάτων τους είναι να ζουν σε μια κοινωνία όπου το πρώτο μέλημά της είναι η συγκάλυψη, η αποδοχή, "τα ’θελε και τα ’παθε" η υποκρισία, "νεαροί είναι, βράζει το αίμα τους ή άντρες είναι τι περιμένεις όταν και εσύ τους προκαλείς..." η ευκολία αναγνώρισης ελαφρυντικών προς τον θύτη (στον άντρα οι πράξεις του δικαιολογούνται εξαιτίας του μεθυσιού του, στη γυναίκα όχι) και ταυτόχρονα η πάση θυσία αναζήτηση επιβαρυντικών στοιχείων ή και η επινόηση αυτών που σχετίζονται με τη συμπεριφορά του θύματος. 

Δεν είναι εύκολα όλα αυτά. Αναδεικνύονται, όμως, όλα μέσα στην ταινία υποσκελίζοντας τις όποιες σεναριακές ατέλειες (κάποια χαλαρότητα στο σενάριο κάποιες "εύκολες" λύσεις προκειμένου να  "προχωρήσει" η ταινία).

Αξίζει και με το παραπάνω η θέασή της, γιατί δεν παρουσιάζει απλά το πρόβλημα αλλά προχωρά και πέρα από αυτό. Προχωρά πέρα από το  "Me Too" με έντονη διάθεση να καταγγείλει αλλά και να αναδείξει τα αίτια που το προκαλούν. 

Στην ταινία, απονεμήθηκε το βραβείο Πρωτότυπου Σεναρίου, στην 93η Τελετή Απονομή των Όσκαρ.

"Η βλακεία είναι ανεπίδεκτη ηλικίας και στο κέντρο της βλακείας είναι η αδυναμία μας να εστιάσουμε το τι ακριβώς σημαίνει για τον άνθρωπο να είναι πνευματική οντότητα και όχι σκέτο έμβιο ον. Καλλιεργούμε πεποιθήσεις όπως το ότι η σοφία και η ωριμότητα αναφύονται με τα χρόνια όπως τα δόντια, το μούσι , παραγνωρίζοντας συστηματικά ότι η σοφία και η θέληση ουδόλως σχετίζονται με τις φυσικές μας λειτουργίες... Στο πνευματικό επίπεδο, ο άνθρωπος δεν επιτυγχάνει τίποτα με φυσιολογικούς τρόπους". (Κίρκεγκωρ)

Ο μεσήλικας που βαρέθηκε το κυνήγι της χαράς μέσω του υλικού ευδαιμονισμού του, της κοινωνικής του καταξίωσης, της υποταγής του στις επιταγές της σύγχρονης κοινωνίας , συνειδητοποιώντας ότι βρίσκεται στο λάθος δρόμο των "υποσχέσεων" που οδηγούν τελικά  στο πουθενά και που αποφασίζει να φύγει από αυτόν, αναζητώντας αυτό το κάτι μαγικό που θα τον μεταφέρει στον δρόμο της "ευτυχίας", αποτελεί το θεματικό κέντρο αυτής της ταινίας. Η ταινία λοιπόν, αφηγείται την ιστορία τεσσάρων φίλων, καθηγητών μέσης εκπαίδευσης, οι οποίοι  προκειμένου να δώσουν λίγο παραπάνω ενδιαφέρον στην αδιάφορη και άχρωμη ζωή τους, πειραματίζονται πάνω στη θεωρία του Νορβηγού ψυχίατρου Finn Skårderud, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος γεννιέται με έλλειψη 0.05% αλκοόλ στο αίμα του, την οποία πρέπει καθημερινά να αναπληρώνει προκειμένου να βρίσκεται σε μια κατάσταση δημιουργίας και καλής διάθεσης. 

Προσπαθούν λοιπόν μέσω αυτής της θεωρίας να βρεθούν στο σημείο εκείνο που δεν είσαι ούτε νηφάλιος ούτε μεθυσμένος. Πιστεύουν ή θέλουν να πιστέψουν ότι η συνεχής διατήρηση συγκεκριμένου επιπέδου αλκοόλ στο αίμα τους μπορεί να τους βοηθήσει να αποδράσουν από τη δύσθυμη καθημερινή εκπλήρωση του καθήκοντος, της αδιάφορης ρουτίνας τους που τους τροφοδοτεί με μια διαρκή κατάθλιψη.

Έτσι λοιπόν οι ήρωές μας καταναλώνουν αλκοόλ προκειμένου να αντιμετωπίσουν την κρίση της μέσης ηλικίας να βρουν την παλιά τους νεανική διάθεση για ζωή ,το κέφι, τη δυναμικότητα που κάποτε είχαν.

 Είναι όμως αυτές οι πραγματικές τους ελλείψεις; Έτσι νομίζουν. Και γι αυτό επιλέγουν άλλωστε να τις καλύψουν με τη χρήση του αλκοόλ. Και το πετυχαίνουν ως έναν βαθμό. Γιατί φυσικά το αλκοόλ που ρέει στο αίμα τους, τους κάνει ευδιάθετους, δημιουργικούς, τολμηρούς, τους βοηθά να εκδηλωθούν συναισθηματικά , να ξεμπλοκάρουν, να εκτονωθούν. Να ξεπεράσουν την κρίση της μέσης ηλικίας . Γιατί αυτό δεν είναι άλλωστε η κρίση της μέσης ηλικίας; Ενός όρου που «παίζει» πολύ στις Δυτικές κοινωνίες; Αυτό το "Εγώ στα νιάτα μου..." των μεσήλικων το τόσο γεμάτο με αυταπάτες και ψευδαισθήσεις όσο και οι νεανικές φαντασιώσεις. Πίνοντας λοιπόν ξαναγίνονται νέοι. Το παιχνίδι όμως, όπως είναι φυσικό άλλωστε, χάνεται γιατί διαπιστώνουν ότι για να διατηρηθεί όλο αυτό το κατασκεύασμα της επίπλαστης ευτυχίας τους θα πρέπει να καταναλώνουν όλο και περισσότερο αλκοόλ ...και η εξάρτηση από αυτό είναι πλέον αναπόφευκτη, όπως και επίσης αναπόφευκτες είναι και οι καταστροφικές συνέπειες αυτής. Και όταν φτάνουν στον πάτο που σε φέρνει η κατάχρηση, ανακαλύπτουν τελικά ότι αυτό που επεδίωκαν με το ποτό δεν ήταν η ουσιαστική κάλυψη των κενών τους αλλά στην πραγματικότητα επεδίωκαν να βρεθούν μέσα σε ένα ηδονικό κενό χωρίς λύπη, χωρίς χτες, χωρίς σήμερα, χωρίς αύριο. Αυτό το ηδονικό κενό μέσα στο οποίο η παραλυτική τους απάθεια τους κάνει να μην νιώθουν την αβυσσαλέα απόγνωση που τους δημιουργούσε η πραγματική τους ζωή. Και η απόδραση πλέον από το βάθος του κενού στο οποίο έχουν περιέλθει, από ένα κενό στο οποίο και εμείς πολλές φορές βουλιάζουμε καθημερινά ζώντας σε μια κοινωνία που αν μη τι άλλο μας σπρώχνει προς αυτό, που μας θέλει ναρκωμένους- άλλωστε το αλκοόλ επίσημα προωθείται και προβάλλεται αποφέροντας τεράστια κέρδη στις καπιταλιστικές οικονομίες της Δύσης- που μας θέλει μαχητές στο κυνήγι μιας ψεύτικης ευτυχίας , η απόδραση λοιπόν από αυτό το κενό είναι ένα ζητούμενο σε αυτή την ταινία. Είναι ένα ζητούμενο και στη δική μας ζωή. Είναι θέμα ατομικής προσπάθειας μόνο; Είναι θέμα συλλογικής προσπάθειας; Είναι θέμα συνειδητοποίησης της θέσης του προσωπικού μας "εγώ" μέσα σε μία κοινωνία που έχει διαβρώσει την κοινωνική θέληση και ταυτόχρονα απαιτεί από το άτομο να συμβάλλει κοινωνικά μέσα όμως από επίκτητες επιθυμίες και όχι από τις πραγματικές του; Δεν απαντώνται αυτά τα ερωτήματα στην ταινία και πώς θα μπορούσαν άλλωστε. Οι ταινίες όσο καλές και να είναι δεν απαντούν ερωτήματα. Θέτουν ερωτήματα. Και η αξία τους έγκειται στο πόσο μέσω αυτών των ερωτημάτων καταφέρνουν να μας κάνουν να σκεφτούμε όσο πιο βαθιά γίνεται.

Το σάλτο του εξαιρετικού Mads Mikkelsen μπορεί να ερμηνευτεί ως σάλτο προς την προσωπική του ελευθερία αλλά και ως σάλτο απόδρασης από μια κοινωνία που του την στερεί. Οι ερμηνείες είναι καθαρά προσωπική υπόθεση του καθενός και για την ακρίβεια του πόσο διατεθειμένος είναι ο καθένας, η καθεμία μας να φτάσει το μαχαίρι βαθιά ως το κόκαλο.

Μένουμε  στα λόγια του Κίρκεγκωρ. Η απόδραση, η πραγματική ελευθερία βρίσκεται στο να εστιάσουμε στο τι σημαίνει για τον άνθρωπο να είναι πνευματική οντότητα και όχι σκέτο έμβιο ον. Και στο ότι στο πνευματικό επίπεδο η ωρίμανση δεν συμβαδίζει με την ηλικία γι αυτό άλλωστε και καμία κρίση δεν επέρχεται εκεί όταν αυτό αναπτύσσεται και εξελίσσεται. Γιατί πολύ απλά αυτό καθορίζεται από τις επιταγές της ζωτικής ανάγκης του ανθρώπου να υπάρξει, να μάθει, να ανακαλύψει να αυτοπροσδιοριστεί να βρει τη θέση τη δική του και όχι την προκαθορισμένη που η κοινωνία τον θέλει να βρίσκεται.

Το "Another Round" αναδείχθηκε η καλύτερη ευρωπαϊκή ταινία 2020 αποσπώντας ταυτόχρονα και τα βραβεία του καλύτερου ευρωπαίου σκηνοθέτη (Thomas Vinterberg), του καλύτερου ευρωπαίου σεναριογράφου μαζί με τον Τομπίας Λίντχολμ και του καλύτερου ευρωπαίου ηθοποιού (Mads Mikkelsen) στην τελετή απονομής των 33ων Βραβείων της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Ο Τόμας Βίντερμπεργκ απέσπασε το Όσκαρ Ξένης Ταινίας στην 93η Τελετή Απονομή των Όσκαρ. Η συγκλονιστική του ευχαριστήρια ομιλία ήταν αφιερωμένη στην κόρη του, που σκοτώθηκε τραγικά λίγο αφού είχαν αρχίσει τα γυρίσματα. "Αυτό είναι για σένα" είπε ξεκινώντας την ομιλία του στην τελετή, ο μεγάλος αυτός σκηνοθέτης, αναφερόμενος φυσικά στην κόρη του...

"Είδα πολλά...Μια οικογένεια ελαφιών σε ποταμό στο Αϊντάχο, έναν αργυροπελεκάνο να πέφτει σχεδόν πάνω μου στο Κολοράντο, έναν βράχο με χιλιάδες χελιδονοφωλιές πάνω του και τα χελιδόνια να πετούν γύρω του και να καθρεφτίζονται στο νερό και εγώ να φαίνομαι σαν να πετώ μαζί τους. Ήταν εκπληκτικό! Η ζωή μου ήταν πλήρης. Αν πέθαινα εκείνη τη στιγμή δεν θα με ένοιαζε..."

Σε αυτά τα λόγια μιας μελλοθάνατης ηρωίδας του έργου (οι γιατροί της έχουν δώσει 7 μήνες ζωής) καλούμαστε να αναζητήσουμε τον πυρήνα της εσωτερικής διαδρομής  των ηρώων της ταινίας "Nomadland" αλλά και της δικής μας υπαρξιακής αναζήτησης.

Ένα ταξίδι επιβίωσης. Ένα ταξίδι προς την ελευθερία. Ένας δρόμος δύσβατος, ανηφορικός γεμάτος δυσκολίες. Μοναχικός με πολλά ρίσκα. Και με στιγμές μεγάλης αποφασιστικότητας. Στιγμές όπου πρέπει να επιλέξεις. Ή μάλλον να απαλλαχτείς από την ψευδαίσθηση των επιλογών που σου παρέχει μια χώρα σαν την Αμερική, τη "βασίλισσα" του καπιταλισμού των ψευδαισθήσεων και των μηδενικών, σχεδόν, επιλογών. Να απαλλαγείς, λοιπόν, από αυτές τις ψευδαισθήσεις και να έρθεις κοντά στις πραγματικές σου ανάγκες και κοντά στις βαθύτερες υπαρξιακές σου αγωνίες. Και εκεί να ανακαλύψεις...

Απώλειες, αποχωρισμοί, καταφρόνηση, εγκατάλειψη, τα κυρίαρχα θέματα της ταινίας. Και αναζήτηση τρόπων να τα αντέξεις όλα αυτά. Η κεντρική ηρωίδα, η Φερν, (μία εξαιρετική Φράνσις ΜακΝτόρμαντ) προσπαθεί να αντιμετωπίσει την απώλεια του πολυαγαπημένου της συζύγου, να απαλλαγεί από την επώδυνη ανάμνησή του και να απαγκιστρωθεί από οτιδήποτε υλικό τη συνδέει με εκείνον. Κρατώντας μόνο στιγμές που τις ξαναζεί μέσα από τις λιγοστές φωτογραφίες του αγαπημένου της. Η Φερν επιλέγει να ζήσει σαν νομάς, περιφερόμενη στις δυτικές και μεσοδυτικές Πολιτείες, μέσα στο παλιό βανάκι της. Κάνει διάφορες δουλειές για τα προς το ζην.  Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της συναντάει σύγχρονους νομάδες. Γιατί οι σύγχρονοι νομάδες, οι μεσήλικες που ζουν σε τροχόσπιτα και σε προσωρινές κοινότητες αναζητώντας έναν άλλον τρόπο ζωής μακριά από την Αμερική των πολυεθνικών και της απόλυτης παρακμής, της υπερβολικής αφθονίας αλλά ταυτόχρονα και της υπερβολικής εξαθλίωσης, είναι μια πραγματικότητα. Αποτελούν έναν κόσμο που προσπαθεί να περιορίσει τις ανάγκες του στο έπακρο και να στηρίξει την ύπαρξή του σε αυτό που στον έξω κόσμο χάνεται, καταστρέφεται. Στην επικοινωνία, στην αλληλοβοήθεια, στο ανταλλακτικό εμπόριο  στην επαφή με τον εαυτό τους και με τους άλλους. Η επαφή με τον έξω κόσμο, που η συντήρησή του οδηγεί στην αυτοκαταστροφή του, είναι αναπόφευκτη αλλά προσπαθούν και οι ίδιοι να την ελαχιστοποιήσουν. Όσο πιο πολύ απομακρύνονται από αυτήν, τόσο πιο πολύ φτάνουν κοντά στη ουσία της ύπαρξής τους. Κάποιοι τα καταφέρνουν, κάποιοι όχι. 

Και η κεντρική, μας ηρωίδα, η Φερν βρίσκεται μέσα στον κόσμο των νομάδων ανακαλύπτοντας και εκείνη ότι ο μόνος τρόπος για να διαφυλάξεις την ανθρώπινη υπόστασή σου είναι η εγκατάλειψη  όλων αυτών που σε κρατούν εγκλωβισμένο και σου στερούν ακόμα και τη δυνατότητα να ζήσεις την απώλεια. Η Φερν αναζητά μια στέγη, για να στεγάσει εκεί τον πραγματικό της εαυτό και όλους τους ανθρώπους που κουβαλά μέσα της, να στεγάσει όλες τις εμπειρίες που θέλει να αποκομίσει από το ταξίδι της στη ζωή. Αρέσκεται να λέει, και το επιβεβαιώνει με τη δράση της, ότι δεν είναι άστεγη, απλά δεν έχει σπίτι... Η στέγη της είναι το ταξίδι. Ένα ταξίδι απαλλαγμένο από βάρη και αποσκευές που σε εμποδίζουν να το απολαύσεις. Ένα ταξίδι που περιλαμβάνει τον εαυτό της, τους ανθρώπους που γνωρίζει σε αυτό και τη φύση που απλόχερα της χαρίζει τις ομορφιές της και κινητοποιεί τις εσωτερικές της δυνάμεις που την κάνουν όχι μόνο να αντέξει τις προσωπικές της απώλειες αλλά και να αντέξει την τραγικότητα της ίδιας της ανθρώπινης φύσης, της φθοράς του ανθρώπου που από τη στιγμή που γεννιέται ο χρόνος μετράει αντίστροφα για αυτόν. 

Η Φερν φεύγει...

Φεύγει, όχι για να ξεχάσει, αλλά για να θυμηθεί. Όχι για να αποχωριστεί, αλλά για να ενώσει και να ενωθεί. Όχι για να τα αφήσει όλα πίσω της, αλλά για να επανέλθει σε αυτά ανανεωμένη κάθε φορά με ακόμα πιο πλούσιες εμπειρίες και διευρυμένες οπτικές. Φεύγει για να ζήσει την πληρότητα των στιγμών. Φεύγει αποχαιρετώντας τη ζωή, αλλά γνωρίζοντας και διαπιστώνοντας μέσα από αυτό το φευγιό, ότι μέσα στο ανθρώπινο νομοτελειακό σύμπαν οι αποχωρισμοί δεν εμπεριέχουν τίποτα το οριστικό, αφού τελικά η πορεία σου προς την ελευθερία μέχρι την τελική σου απελευθέρωση από τη ζωή, δεν είναι ευθύγραμμη αλλά βασίζεται σε ομόκεντρους κύκλους, όπου κάθε φορά ξανασυναντάς και ξανασυναντιέσαι μέχρι να καταλήξεις στο κέντρο, τον πυρήνα της ύπαρξής σου. Και όταν φτάσεις εκεί, να επαναλάβεις τα λόγια της μελλοθάνατης..."Και τώρα αν πεθάνω, δεν με νοιάζει. Γιατί η ζωή μου ήταν πλήρης..."

Την Κλόε Ζάο την έχουμε γνωρίσει από την ταινία της "Καλπάζοντας με το όνειρο". Και εκεί οι ήρωες της ταινίας παίζουν δραματοποιημένες εκδοχές των εαυτών τους σε μια πραγματική ιστορία αναζήτησης της ταυτότητας στην Αμερική του σήμερα.

Η σκηνοθέτης καταφέρνει και σε εκείνη την ταινία και σε αυτή να αποσπάσει εξαιρετικές ερμηνείες από τους ηθοποιούς της, γιατί καταφέρνει να τους κάνει να υποκριθούν αυτό που είναι το πιο δύσκολο ίσως σε έναν ηθοποιό. Να αναδείξουν την απλότητα και τη φυσικότητα του ρόλου που υποδύονται. 

Στη χώρα των νομάδων λοιπόν… Μία ταινία που φτιάχτηκε όχι απλά για να παρουσιάσει διαδρομές αλλά για να ανοίξει διαδρομές . Έγκειται στην οπτική του καθενός μας να τις δει…

Η ταινία απέσπασε το Όσκαρ Σκηνοθεσίας στην 93η Τελετή Απονομή των Όσκαρ καθώς και το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας.

Στην Φράνσις ΜακΝτόρμαντ, δόθηκε το Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου.

Αν κάτι πρέπει να κρατήσεις από αυτό το ντοκιμαντέρ , δεν είναι η φρίκη , η κτηνωδία το αποτρόπαιο του πολέμου. Δεν είναι μόνο το πώς μέσα σε μια δεκαετία μια ολόκληρη χώρα καταστράφηκε. Δεν είναι πώς μια πόλη όπως το Χαλέπι που έσφυζε από ζωή και πολιτισμό μετατράπηκε σε ένα απέραντο νεκροταφείο. Αυτά είναι ήδη γνωστά. Αυτό που αναδεικνύεται μέσα από το ντοκιμαντέρ αυτό, είναι το τι σημαίνει επαναστατική πράξη. Όταν ο κλοιός γύρω σου σφίγγει, όταν οι περισσότεροι σιγά σιγά εγκαταλείπουν, όταν η Διεθνής κοινότητα στέκει άπραγη στις επιθέσεις νοσοκομείων, σχολείων και εσύ μένεις και αγωνίζεσαι με την ομάδα σου με τους συνανθρώπους σου, αυτοοργανώνεστε, προσπαθείτε να πάρετε την κατάσταση στα χέρια σας και ξαναστήνετε νοσοκομεία για να σώσετε, για να βοηθήσετε πηγαίνοντας κόντρα σε ένα παγκόσμιο σύστημα που αδιαφορεί , αυτό είναι μία γνήσια επαναστατική πράξη. Όταν παρόλο που διαισθάνεσαι το μάταιο του αγώνα σου και παρόλο που βλέπεις απροσπέλαστα εμπόδια να υψώνονται εμπρός σου, παρόλο που βλέπεις το χάος να σε κατακλύζει, εσύ δεν εγκαταλείπεις, δεν εγκαταλείπεις το όνειρο να μην αφήσεις τη χώρα σου, να σώσεις τους συνανθρώπους σου που κινδυνεύουν και να ελπίζεις ότι κάποτε θα τελειώσει όλο αυτό και θα ξαναχτίσετε τη χώρα σας (θέλω να γίνω αρχιτέκτονας όταν μεγαλώσω για να ξαναχτίσω το Χαλέπι από την αρχή, λέει ένα μικρό παιδί που η οικογένειά του αρνείται να φύγει από την πόλη αυτή) αυτό είναι μία γνήσια επαναστατική πολιτική πράξη. Γιατί στηρίζεις το όνειρο αυτού του παιδιού. Όταν αποφασίζεις να φέρεις εν μέσω πολέμου ένα παιδί γιατί δεν θέλεις να πεθάνει η ελπίδα, όταν καταφέρνεις να σώσεις μια τραυματισμένη έγκυο από θραύσματα βόμβας και να βγάλεις από μέσα της το παιδί της και καταφέρνεις στο παραπέντε να το σώσεις και όταν το γοερό κλάμα του μωρού που περιμένεις πώς και πώς να ακούσεις φτάνει στα αυτιά σου πιο δυνατό από τις βόμβες που σκάνε λίγα μέτρα πιο πέρα, και είναι αυτό που σε «σώζει» από αυτές, που σε ενδυναμώνει, που σε κάνει να μην λυγίσεις, να μην εγκαταλείψεις, τότε αυτό είναι μια γνήσια επαναστατική πράξη γιατί ξέρεις κατά βάθος ότι στάθηκες γενναίος μπροστά σε μια φαινομενικά αδύναμη επιλογή (ποιος είσαι εσύ να τα βάλεις με τη σαρωτική δύναμη του ιμπεριαλισμού) κατά βάθος όμως τη μοναδική επιλογή που στηρίζει την ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο. Μια ελπίδα που βοήθησες στο να διατηρηθεί. 

Η Γυαάντ αλ-Κατέμπ ήταν ένα κορίτσι που, γύρω στο 2015,άφησε την οικογένειά της στην επαρχία της Συρίας και πήγε στο Χαλέπι για να σπουδάσει οικονομικά. Είχε μια βιντεοκάμερα και της άρεσε να καταγράφει τους φίλους της, τη ζωή στο πανεπιστήμιο , τη ζωή στην πόλη. Μέσα από τη βιντεοκάμερά της μας μεταδίδει το κλίμα της αραβικής άνοιξης που ήταν και η αιτία των λαϊκών εξεγέρσεων που είχαν ήδη ξεκινήσει από το 2012 στις οποίες και η ίδια συμμετείχε ολόψυχα, πεπεισμένη και η ίδια και οι σύντροφοί της ότι η ανατροπή του Άσαντ του ανθρώπου που εκπροσωπούσε τη διαφθορά, την αδικία και την καταστολή ήταν θέμα χρόνου. Σε καμία περίπτωση δεν φανταζόταν ούτε η ίδια ούτε και ο λαός που με τις ειρηνικές του διαδηλώσεις ζητούσε την ανατροπή του προέδρου ότι θα οδηγούνταν σε έναν διευρυμένο εμφύλιο σπαραγμό και σε καμία περίπτωση δεν φανταζόταν ότι η χώρα τους θα μετατρεπόταν σε ένα εργαστήριο πειραμάτων του διεθνούς ιμπεριαλισμού. Κατά τη διάρκεια της φοιτητικής της ζωής η Γουάντ ,γνωρίζει , ερωτεύεται και παντρεύεται τον ακτιβιστή γιατρό Χάμζα και αποφασίζουν να φέρουν στον κόσμο ένα παιδί τη Σάμα. 

Η Σάμα (το όνομα στα αραβικά σημαίνει ουρανός) γεννιέται μέσα στο 2016 όταν πλέον η κατάσταση στο Χαλέπι έχει φτάσει στο απροχώρητο. Η πόλη βρίσκεται σε καθεστώς πολιορκίας, με ένα εκατομμύριο ανθρώπους σε ολόκληρη τη Συρία να οδηγούνται στη λιμοκτονία, ενώ βομβαρδίζονται ανηλεώς από τις δυνάμεις του Άσαντ και της Ρωσίας. Παρόλα αυτά μέσα σε κατάσταση πολιορκίας οι κάτοικοι στο Χαλέπι δεν το βάζουν κάτω και εξακολουθούν να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες αυτοοργάνωσης οι οποίες είχαν ξεκινήσει αρκετά νωρίτερα όταν ο Άσαντ κατέστειλε με σφαίρες, σφαγές και εφόδους ένστολων μισθοφόρων την εξέγερση του λαού εναντίον του. 

Και αποφασίζουν να μείνουν μαζί με ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού μέσα σε μία απομονωμένη πόλη που βομβαρδίζεται ανελέητα και που οι κάτοικοί της αναλαμβάνουν τη συλλογική διαχείριση τροφής και στέγης, την αυτοοργάνωση σπιτιών σε αυτοσχέδια νοσοκομεία, σχολεία, αυτοοργανωμένα media, ομάδες διάσωσης, αυτοδιαχείριση ρεύματος και νερού. Στηρίζουν δηλαδή την αντίσταση στην πόλη τους ακόμα και υπό το καθεστώς πολιορκίας και συνεχών βομβαρδισμών. Μέχρι τότε δεν τους πτοούν ούτε η χρήση απαγορευμένων από τις διεθνείς συνθήκες χημικών όπλων, ούτε το γεγονός ότι δεν υπάρχουν πλέον τρόφιμα ή φάρμακα, και ο πληθυσμός των 300000 που έχει απομείνει στο ανατολικό τμήμα της μεγαλύτερης πόλης της Συρίας, λιμοκτονεί.

Και εγκαταλείπουν, μόνο όταν το Χαλέπι έχει καταστραφεί ολοσχερώς και μόνο όταν καταστρέφεται και το τελευταίο αυτοοργανωμένο νοσοκομείο.

Όλα αυτά καταγράφονται μέσα από τη βιντεοκάμερα της Γουάντ. Γιατί το υλικό αυτής θέλει να το αφήσει παρακαταθήκη στην κόρη της, μαζί με ένα νοερό γράμμα όπου της εξηγεί τους λόγους του αγώνα του δικού της και των συνανθρώπων της . Να δείξει στην ίδια και σε όλο τον κόσμο τη φρίκη του πολέμου αλλά και την τεράστια δύναμη που έχουν οι άνθρωποι μέσα τους, μια δύναμη που τους κάνει να αντιστέκονται και να δημιουργούν μέσα στον πόλεμο ένα αντιπολεμικό κίνημα που θέτει ως στόχο του τον τερματισμό των διεθνών στρατιωτικών επεμβάσεων και αντιπαρατίθεται στον ολοκληρωτισμό που επελαύνει. 

Ένα πολύ σκληρό ντοκιμαντέρ. Που όμως αναρωτιέσαι βλέποντας το. Ποια γροθιά στο στομάχι είναι πιο δυνατή. Το να βλέπεις να βομβαρδίζουν το μοναδικό νοσοκομείο της περιοχής που έχει απομείνει και να ψεκάζουν με χλώριο τους ανθρώπους, προσωπικό και ασθενείς που βρίσκονται εκεί ή να περνάει στα ψιλά γράμματα το ναυάγιο των 170 προσφύγων που σημειώθηκε πριν λίγες μέρες γιατί κανένα κράτος δεν αναλάμβανε την ευθύνη να σώσει αυτούς τους ανθρώπους αφήνοντάς τους να θαλασσοπνιγούν όταν αναποδογυρίστηκαν οι βάρκες τους στα ανοιχτά της Μεσογείου. Και τι είναι πιο σκληρό τελικά… να βλέπεις τους ανθρώπους μέχρι την τελευταία στιγμή να μην θέλουν να εγκαταλείψουν την κατεστραμμένη πόλη τους, να μην έχουν κλάψει καθόλη τη διάρκεια των βομβαρδισμών και της πολιορκίας της πόλης τους, να μην έχουν λυγίσει από όλα αυτά τα αποτρόπαια που βλέπουν να συμβαίνουν γύρω τους, και να κλαίνε όταν αναγκάζονται να την εγκαταλείψουν ή να αναλογίζεσαι τη σκληρότητα που βίωσαν και που βιώνουν οι άνθρωποι αυτοί όταν πέρασαν τα σύνορα των πολιτισμένων δυτικών χωρών. Αναρωτιέσαι, αναλογίζεσαι αλλά κυρίως αφυπνίζεσαι . 

Γιατί ο κινηματογράφος δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Όμως μπορεί να αφυπνίσει συνειδήσεις. 

Και στο ντοκιμαντέρ αυτό η Γουάντ αλ-Κατέμπ, με τη συνεργασία του βραβευμένου με Emmy Βρετανού Έντουαρντ Γουάτς πετυχαίνουν σε εξαιρετικό βαθμό να αφυπνίσουν και να στείλουν το μήνυμα που αποτελεί και τον επίλογο του νοερού γράμματος της Γουάντ προς την Σάμα και προς όλα τα παιδιά του κόσμου.

«Παλέψαμε για τον πιο σημαντικό σκοπό αυτού του κόσμου. Εσύ και όλα τα παιδιά μας να μην ζήσετε ποτέ ξανά αυτό που ζήσαμε εμείς. Παλέψαμε για έναν ουρανό χωρίς μαχητικά αεροσκάφη ,χωρίς βόμβες…

Παλέψαμε για έναν καθαρό ουρανό...»