Facebook     Instagram     TikTok    X (Twitter) 

Τρεις γυναίκες διαφορετικών γενεών συναντιούνται στην πολύβουη, πολυπληθή πόλη της Βομβάης. Την πόλη που καταφεύγει ένας πολύ μεγάλος αριθμός Ινδών να στεγάσουν τα όνειρα για μια καλύτερη ζωή. Μία πόλη όπου οι άνθρωποι μιλούν διαφορετικές γλώσσες, έτσι που η επικοινωνία μεταξύ τους καθίσταται δύσκολη, μεγεθύνοντας ακόμη περισσότερο τη μοναξιά και την αποξένωση των ανθρώπων, που εκτός από  την εργασία, που θα τους εξασφαλίσει τον βιοπορισμό, αναζητούν ταυτόχρονα και τον προσωπικό τους χώρο. Έναν χώρο μακριά από τον θρησκευτικό φανατισμό,  τον σκοταδισμό, τις κάστες, ό,τι χρόνια τώρα, κρατά έναν λαό δέσμιο ενός συστήματος που υπάρχει για να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ολίγων και των εκλεκτών. 

Τρεις γυναίκες που η κάθε μία κουβαλά τα δικά της τραυματικά βιώματα, τους δικούς της φόβους και ανασφάλειες, αλλά και τα δικά της πείσματα μέσα από τα οποία επιχειρεί να φωτίσει εκείνες τις εσωτερικές διαδρομές που θα τις βοηθήσουν να απαλλαγούν από ό,τι τις κρατά δέσμιες και στέκει εμπόδιο στην κατάκτηση της προσωπικής τους ελευθερίας, παρεμποδίζοντας όχι μόνο την εκπλήρωση  των ονείρων τους, αλλά και το δικαίωμα να ονειρεύονται. 

22 χρόνια η Παρβάτι κατοικεί στο σπίτι της που τώρα της το παίρνουν οι κολοσσοί των τεχνικών εταιρειών. Κι ας έχει χτίσει η ίδια με τα χέρια της και τα χέρια χιλιάδων εργατών, όπως αναφέρει και η εκπρόσωπος του εργατικού σωματείου- που αποτελεί τη φωνή αυτών των ανθρώπων- όλη τη χώρα. Όμως στην Ινδία, αν δεν έχεις χαρτιά δεν λογαριάζεσαι ως άνθρωπος. Είσαι ανύπαρκτος. Εξανεμισμένος. Όπως ανύπαρκτοι για το σύστημα είναι και όλοι όσοι έχουν δουλέψει για την οικοδόμηση της χώρας, τα οφέλη της εργασίας των οποίων καρπώνεται το κεφάλαιο. Αλήθεια μόνο στην Ινδία συμβαίνει αυτό; 

Η Πράμπα, μια μεσήλικη γυναίκα παρατηρεί και προσμένει. Ο άνδρας της έφυγε μετανάστης στη Γερμανία και η επικοινωνία τους χρόνια τώρα, είναι μηδαμινή. Είναι παντρεμένη, αλλά ο σύζυγος είναι σωματικά και ψυχικά απών. Ωστόσο η ίδια αρνείται να αποδεχτεί την εγκατάλειψή της. Είναι η ανάγκη της να νιώθει ότι υπάρχει κάποιος που τη σκέφτεται; Η ανάγκη να νιώθει «χρήσιμη» με τη νοερή της παρουσία στη σκέψη του; Είναι ο φόβος της αποδοχής της μοναξιάς της και της δυσκολίας με την οποία μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη μία γυναίκα που ο άντρας της ζει, αλλά αδιαφορεί παντελώς για αυτή; Είναι η  ανάγκη της  να προσπαθεί να εκλογικεύσει το παράλογο της ζωής της; Που άλλοι αποφασίζουν τον γάμο της, άλλοι επιλέγουν τον σύζυγο, για να καταλήξει στο τέλος μόνη και όλοι όσοι έχουν εμπλακεί στη δρομολόγηση της ζωής της να αδιαφορούν  για την τύχη της; «Πολλές φορές καταφεύγουμε στην ψευδαίσθηση για να μην τρελαθούμε» αναφέρει η ίδια σε μία  σκηνή της ταινίας. Και η εκλογίκευση μιας παράλογης κατάστασης , αποτελεί μία μορφή ψευδαίσθησης... 

Η Άνου. Μια νεαρή κοπέλα που δείχνει πιο αποφασιστική να αποτινάξει τις πατροπαράδοτες πατριαρχικές αντιλήψεις και να ορίσει η ίδια τη ζωή και το μέλλον της. Εύκολο; Καθόλου. Και όσο κι αν το επιθυμεί, οι δυσκολίες της υπέρβασης είναι πολλές.

Τρεις  γυναίκες μόνες που δίνουν την ευκαιρία στους εαυτούς τους να κάνουν αυτά τα μικρά βήματα που φέρνουν τη μία κοντά στην άλλη, αρχικά με τις εδραιωμένες αντιλήψεις τους και τα στεγανά μιας κοινωνίας που έχει φροντίσει πολύ καλά να μεταφέρει στους ώμους τους, που σιγά σιγά όμως αυτά τα βάρη αρχίζουν να αποβάλλονται μέσω μιας αλληλοσυμπληρωματικής σχέσης που εδραιώνεται ανάμεσά τους και που τελικά λειτουργεί καταλυτικά, όχι μόνο στην αποδόμηση των παγιωμένων αντιλήψεων, αλλά και στην ενδυνάμωση της κάθε μίας. Η αποφασιστικότητα της γηραιότερης δημιουργεί το υπόβαθρο πάνω στο οποίο οι άλλες δύο θα καταφέρουν να βρουν τα πατήματά τους και να αποδράσουν από τον βάλτο της στασιμότητας μιας προδιαγεγραμμένης ζωής, να πάνε κόντρα στην αντίληψη που θέλει τις ίδιες να ακολουθούν τη μοίρα που άλλοι έχουν ορίσει για αυτές. Η Άνου που ανησυχεί για το δυστοπικό μέλλον που προετοιμάζουν οι γονείς της για αυτήν, συνειδητοποιεί ότι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσεις κάτι που σε φοβίζει είναι να αφεθείς στην ειλικρίνεια του παρόντος ζώντας την αλήθεια σου, χωρίς να υπολογίζεις τις συνέπειες αυτού του βιώματος. Και η Πράμπα συνεπικουρεί σε αυτό, θέτοντας  ένα οριστικό τέλος σε ένα παρελθόν που την καταδυναστεύει μέσω της χειραγώγησης στην οποία έχει αφεθεί και η ίδια, μια χειραγώγηση που οι ρίζες της ξεκινούν από το διαγενεακό τραύμα της αποδοχής του άνδρα ως του ισχυρού φύλου που δείχνει να μην έχει ανάγκη τη συναισθηματική δέσμευση, όμως κατά βάθος, την έχει εξίσου ανάγκη, απλά έχει μάθει χίλιους δύο τρόπους να τη συγκαλύπτει εμπρός στον μεγάλο φόβο μήπως φανεί η αδυναμία του. Γιατί έχει μάθει να παίζει το ρόλο του δυνατού. Εξαιρετική η σεκάνς της αποδόμησης όλου αυτού του φτιαχτού και ψεύτικου ρόλου σε μία νοερή συζήτηση όπου μπορεί να ειπωθούν αυτά που πολλές φορές φοβόμαστε ή δεν μας δίνεται η ευκαιρία να τα πούμε σε πραγματικές συνθήκες στον πραγματικό τους χώρο και χρόνο. 

Είναι αυτοί οι φανταστικοί διάλογοι που κάνουμε με τον άλλον μιλώντας εμείς εκ μέρους του και βάζοντάς τον να μας πει τα λόγια που θέλουμε να ακούσουμε και  συνειδητοποιούμε ότι η δύναμη που νομίζαμε ότι θα αντλήσουμε από αυτά τα λόγια δεν έχει να κάνει με αυτόν που τα εκφέρει, αλλά είναι η δύναμη που αντλούμε από τον ίδιο μας τον εαυτό. Είναι τα λόγια που προέρχονται κατά βάθος από την ίδια την Πράμπα και είναι που μέσα σε αυτά ανακαλύπτει τον δικό της εαυτό που τον είχε χάσει, αφού τόσο καιρό κρυβόταν κάτω από τη σκιά ενός άνδρα, αναμένοντας από εκείνον να γεμίσει το κενό της μοναξιάς της,να υποκαταστήσει  την έλλειψη της συντροφικότητας. Όμως στη διάρκεια αυτής της αναμονής η Πράμπα διένυσε πολλά χιλιόμετρα μόνη της. Και όταν διανύεις μόνος/η μεγάλες διαδρομές μαθαίνεις σιγά σιγά να θωρακίζεις τον εαυτό σου. Η αναμονή καθαυτή και η έλλειψη της ανταπόκρισης από τον άλλον παύουν κάποια στιγμή να αποτελούν ήττα. Για την ακρίβεια οι πολλές μικρές ήττες συσσωρεύονται και μετατρέπονται σε δύναμη. Στη δύναμη του να αντέχεις τις ματαιώσεις και να βαδίζεις πλέον προς τα εκεί που μπορείς να λάβεις. Από μία συντροφιά, όπου οι άνθρωποι δεν έχουν ανάγκη να περιαυτολογήσουν, αλλά έχουν ανάγκη να μοιραστούν και να λάβουν ικανοποίηση μέσα από αυτό το μοίρασμα που θα τους βοηθήσει να προχωρήσουν πιο πέρα στη ζωή τους. Έτσι οι τρεις γυναίκες συναντιούνται και αποκαλύπτονται στη φωτεινή λάμψη του παρόντος, που το φως του αναβλύζει από τη ζεστασιά της ειλικρινούς σχέσης που υπάρχει ανάμεσά τους.

Αργοί ρυθμοί, φωνή σε off σαν να ακούμε ώρες ώρες τη δική μας φωνή, ερμηνείες που αποδίδονται με απόλυτη φυσικότητα- πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ταινίας έχουμε την αίσθηση ότι παρακολουθούμε σε ντοκιμαντέρ τη ζωή αυτών των γυναικών- η σκηνοθέτης Παγιάλ Καπάντια, μια ανεξάρτητη δημιουργός από την Ινδία, μας παραδίδει μία ταινία λουσμένη στο γαλαζωπό της Βομβάης, την εποχή των μουσώνων και στο σκληρό φως του ήλιου στην παραθαλάσσια περιοχή, μακριά από τη Βομβάη, όπου καταφεύγουν οι τρεις γυναίκες. Ένα σκληρό φως, γιατί αποκαλύπτει τις σκληρές αλήθειες τους, αλλά αυτή η αποκάλυψη έρχεται να τους  χαρίσει και μία μόνιμη λάμψη, έτσι που όλα όσα οι τρεις γυναίκες φαντάζονταν ως φως, να πάψουν πλέον να βρίσκονται στη φαντασία τους, αλλά να λάβουν πλέον υπόσταση στην πραγματική τους ζωή.

Ένα κινηματογραφικό διαμάντι που απέσπασε το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στις Κάννες, μας έρχεται από τη μακρινή Ινδία και μπορούμε πλέον να το απολαύσουμε και στις δικές μας  αίθουσες.

Αντικρίζοντας το Άγαλμα της Ελευθερίας, επιστρέφοντας από τη φρίκη του στρατοπέδου συγκέντρωσης, ο Ούγγρος αρχιτέκτονας εβραϊκής καταγωγής, Λάζλο Τοτ,αρχίζει να ξαναζεί. Να ελπίζει πως δεν πρόκειται να ξαναζήσει τις φρικαλεότητες που έζησε, ούτε ο ίδιος ούτε η ανθρωπότητα. Ελπίζει πως όλη η κατασταλαγμένη γνώση του, από την εμπειρία του βασανισμού του, μία γνώση που ξεπερνά τα όρια της φρίκης, θα αντισταθμιστεί από την ανθρώπινη επικοινωνία  που τόσο στερήθηκε, έτσι που να αποκτήσει ξανά την εμπιστοσύνη του στους ανθρώπους , στο ανθρώπινο είδος που στα χρόνια εγκλεισμού του στο στρατόπεδο, του φανέρωσε τα χαρακτηριστικά ενός άλλου φρικτού κτηνώδους απόκοσμου είδους. Ελπίζει ότι θα απαλλαχτεί από τις τρομερές αναμνήσεις που τον στοιχειώνουν και τον ταπεινώνουν ταυτόχρονα. 

Βρισκόμαστε στην Αμερική το 1947. Ο Λάζλο ανήκει στους τυχερούς που επέζησαν από τα στρατόπεδα και καταφέρνει να φτάσει στη χώρα της "ελευθερίας" κάνοντας μια νέα αρχή στη ζωή του. Ταυτόχρονα περιμένει την επιστροφή των δύο πολυαγαπημένων του  ανθρώπων,  της γυναίκας του και της ανιψιάς του, που κατάφεραν και εκείνες στηρίζοντας η μία την άλλη να βγουν ζωντανές από το κολαστήριο του Νταχάου. 

Ένας πολύ πλούσιος επιχειρηματίας προσλαμβάνει  τον Λάζλο, προκειμένου να χτίσει ένα μνημείο- πολυχώρο  στη μνήμη  της μητέρας του. Για τον Λάζλο η πρόταση αυτή αποτελεί μια πρόκληση. Η παραμονή του στην Αμερική αρχίζει να του αποκαλύπτει ένα πρόσωπο που απέχει πολύ από αυτό που φαντάζονταν ή ήλπιζε ότι θα συναντήσει κατά την άφιξή του  στη χώρα αυτή. Κατά τη διάρκεια της διαμονής του, τα βαθιά τραύματα δεν επουλώνονται, το αντίθετο συμβαίνει. Η σταδιακή αποκάλυψη του κόσμου των ταξικών ανισοτήτων σε μια χώρα που την ύπαρξή της την οφείλει στην αποικιοκρατία και στη διάπραξη πλήθους γενοκτονιών εις βάρος γηγενών πληθυσμών , επιβεβαιώνει στον ίδιο πως η κόλαση και η φρίκη στην οποία υπήρξε θύμα και μάρτυρας μαζί δεν τελείωσε. Συνεχίζεται κάτω από άλλες συνθήκες όπου οι βασανιστές φορούν κοστούμια και όχι στρατιωτικές στολές. Το μίσος τους όμως προς τους "κατώτερους"- αυτούς τους οποίους φοβούνται πως αν συνειδητοποιήσουν τη δύναμη που διαθέτουν θα γίνουν το ορμητικό ποτάμι που θα τους πνίξει- εξακολουθεί να είναι αβυσσαλέο.  Ο αφανισμός έχει αντικατασταθεί από την υποδούλωση. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης έχουν μετατραπεί σε εργοτάξια όπου πλήθος εργατικών χεριών χτίζει την υπερδύναμη. 

Ο Λάζλο συνειδητοποιεί αργά, σταθερά και επώδυνα πως ο πόλεμος δεν τελείωσε. Συνειδητοποιεί πως ο ίδιος από θύμα μιας απροσδιόριστης μοίρας που τον έστειλε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, έχει μετατραπεί σε θύμα της δύναμης του Κεφαλαίου που κυβερνά και διαπράττει πλήθος εγκλημάτων. Εγκλήματα, εις βάρος όχι μόνο μιας μειονότητας, αλλά εις βάρος όλων όσων εξακολουθούν να σκέφτονται ελεύθερα, να οραματίζονται ένα καλύτερο μέλλον για την ανθρωπότητα, να αρνούνται να γίνουν υποχείρια του καθενός με αντάλλαγμα φρούδες ελπίδες, να μην τους ενδιαφέρουν οι υλικές απολαβές και να μην θυσιάζουν τη συνείδησή τους στον βωμό αυτών.  

Το μπρουταλιστικής αρχιτεκτονικής κτίσμα, το οποίο για τον Λάζλο αποτελεί έργο ζωής, χτίζεται σταδιακά διατρέχοντας τις  μεταπολεμικές δεκαετίες του 50  και του 60  στην Αμερική της εκμετάλλευσης, των "δυνάμει" εκατομμυριούχων υποδούλων στο λόμπι των κυβερνώντων που διαπραγματεύεται ανέξοδα τον θάνατο. Το έργο αυτό δεν αποτελεί απόρροια  μιας προσωπικής φιλοδοξίας, αλλά στοχεύει στο να  λειτουργήσει αφυπνιστικά προς τις μελλοντικές γενιές. Έτσι που ο αέναος κύκλος των εγκλημάτων κάποτε να λάβει ένα τέλος. Η εμμονή όχι στην αισθητική, αλλά στα δομικά υλικά και στη λειτουργικότητα του χώρου (χαρακτηριστικά της μπρουταλιστικής αρχιτεκτονικής) ανάγεται στην εμμονή σε μια βαθιά πίστη που απορρέει όχι από κάτι ουτοπικό αλλά από την ελπίδα  ότι στο ταξίδι της ζωής, ακόμη και αν αυτό κυριαρχείται από φρικαλεότητες, υπάρχει πάντα ένας κρυμμένος πυρήνας ομορφιάς. Το κτίριο κάνει αναφορά όχι μόνο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης- μεταφέροντας το κλειστοφοβικό των μικρών σκοτεινών δωματίων που  αν κοιτάξεις πολύ ψηλά τότε  θα αντικρίσεις ένα κομμάτι ουρανού που το φως του καταφέρνει να εισχωρήσει μέσα από τον γυάλινο θόλο της οροφής- αλλά μετουσιώνει την ανθρώπινη εμπειρία σε τέχνη, με σκοπό να αναδειχτεί η αλήθεια. Ο γυάλινος θόλος, το  διαχωριστικό επίπεδο  ανάμεσα στο άτομο  και την ελευθερία, εξαρτάται από το κατά πόσο το άτομο είναι σε θέση να αντιληφθεί τη δική του υπόσταση μέσα στο συλλογικό εμείς. Έτσι που να μην είναι δυσδιάκριτο το ποιος είναι εγκλωβισμένος πίσω ή έξω από τους τοίχους του κτιρίου. Και έτσι που ο άνθρωπος να μπορεί να αντιληφθεί αν το φως που διαπερνά τον γυάλινο θόλο  είναι το απατηλό, που εμποδίζει το δικό του εσωτερικό φως να φωτίσει τα σκοτάδια του έξω κόσμου. 

Η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Μπορεί όμως να αναπαραστήσει με διαύγεια ιστορικές αλήθειες που στο πέρασμα του χρόνου ξεχνιούνται η θάβονται. Και ο Λάζλο απέκτησε αυτήν τη διαύγεια πολύ επώδυνα,όταν βγαίνοντας από το στρατόπεδο συγκέντρωσης μετά τη λήξη του πολέμου, βρέθηκε σε έναν κόσμο που παρουσίαζε πολλά κοινά με αυτόν του στρατοπέδου.  Έναν κόσμο όπου η ανθρώπινη ζωή απαξιώνεται, οι ταπεινώσεις και οι εξευτελισμοί δεν έχουν τέλος. Και ο Λάζλο θέλησε όλη αυτή την εμπειρία να μην την αφήσει να χαθεί. Γιατί αυτή ήταν η ζωή του. Θέλησε να την αναπαραστήσει  προσκαλώντας και προκαλώντας  τους μελλοντικούς επισκέπτες του κτιρίου σε ένα υπαρξιακό ταξίδι πέρα από τον χώρο και τον χρόνο, προς τα ενδότερα της ανθρώπινης ύπαρξης, εκεί που βρίσκεται η ομορφιά της ελεύθερης βούλησης, της ελεύθερης σκέψης που στέκει πάνω από κάθε είδους καταναγκασμό, που δραπετεύει από κάθε φυλακή.

Η εσωτερική ερμηνεία του Έιντριεν Μπρόντι, μας συγκλονίζει. Στέκει σιωπηλός υπομένοντας κάθε είδους βασανιστήριο, αντλώντας  δύναμη από τη σκληρή συνειδητοποίηση ότι ναι, σημασία έχει ο προορισμός και όχι το ταξίδι. Το ταξίδι είναι γεμάτο κακουχίες και οδυνηρές μνήμες. Ο προορισμός όμως για τον Λάζλο είναι το ταξίδι αυτό να  καταφέρει να μεταφέρει στους επόμενους την εμπειρία, με την προσδοκία ποτέ κανείς να μην ξαναπεράσει αυτά που πέρασε ο ίδιος. Τρεισήμισι  ώρες περνούν δίχως να το καταλάβουμε, όπως  περνά γρήγορα από την οθόνη  ο χρόνος από το 1947 μέχρι και το 1980, όπως περνά γρήγορα και ο χρόνος στις πραγματικές μας ζωές. Δεν περνά όμως γρήγορα ο εσωτερικός χρόνος του ήρωά μας, που μαζί με αυτόν βιώνουμε και εμείς αργά, τις εσωτερικές του αλλαγές, εκείνες που τον κάνουν να αντέχει, να προχωρεί, να δημιουργεί και να μοιράζεται. Να αποκαθιστά δηλαδή την πραγματική έννοια του Ανθρώπου και να επαναπροσδιορίζει τα θεμέλια της ανθρώπινης ύπαρξης. 

Η ταινία απέσπασε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Βενετίας, 3 "Χρυσές Σφαίρες" (Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας και Α' Ανδρικού Ρόλου) και  τρία Όσκαρ ( Καλύτερης Φωτογραφίας, Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής και Α΄ Ανδρικού Ρόλου).

Δεν θα τη θυμόμαστε όμως για τα βραβεία της. Αλλά για αυτό που κατάφερε ο Κορμπέ να μας μεταδώσει μέσα από την  ερμηνεία του Μπρόντι. Να μας περιγράψει κινηματογραφικά το ανθρώπινο μεγαλείο απέναντι στην  ανθρώπινη κτηνωδία. Στο ταξίδι, συναντάμε την ανθρώπινη κτηνωδία. Στον προορισμό όμως, το ανθρώπινο μεγαλείο θριαμβεύει.